Kumpulan Pribahasa Atjeh (Hadih Maja)

Atjeh Pusaka - Hadih Maja atau Nariet Maja adalah suatu ungkapan atau pribahasa didalam kehidupan masyarakat Aceh. Hadih Maja ini mengandung unsur filosofis, yang digunakan sebagai nasehat/peringatan/penjelasan atau sindiran halus agar menjadi pedoman didalam menjalani kehidupan.

Dibawah ini beberapa contoh Hadih Maja yang banyak di pakai orang Aceh dalam kehidupan bermasyarakat, sosial budaya dan agama:

• Anéuk dônya jinôë, tuha jih nyôn geutanyôë. 
• Aleè tob beulacan, barangkapéu ta kheun maleè tan (nyang maleè ureung jak sajan). 
• Anéuk sithôn tangkeh, ta peugah meunoë dji kheun meudéh. 
• Asai cabôk nibak kudè, asai pakè nibak seunda. 
• Aseë beu that ta lhat pawôn bak takuë, nyang jih aseë cit. 
• Aseë blang nyang pajôh jagông, aseë gampông nyang keunông geulawa. 
• Ata han jeut ta meunari, ta peugah aleu hana gét. 
• Awai buét dudoë piké, teulah ôh akheé keupéu lom guna. 
• Awai ji duék deungôn ji tinggông (Awai ji nyuë deungôn ji duék). 
• Awai geu lurông dudôë geu larang, pane ék leukang gaséh ka meusra. 
• Aweuk sabeé lam meu santhôk deungôn beulangông. 
• Bak gob mupakeè bek gata pawang, bak gob muprang bek gata panglima. 
• Bak ië laôt peu tabôh sira. 
• Bak nyang gatai, sinan ta garô (Gatai bak jarôë, ta garô bak gaki). 
• Bak si buta ta yuë béut kitab, bak si bangsat ta yuë meu dôa. 
• Bak ta tunyôk bek meu iséuk, bak ta peu duëk beu meulabang. 
• Bak ta mumat ka patah, bak ta meugantung ka putôh. 
• Bak kareèng pane na gapah. 
• Barang gadum raya ië kruëng, nyéng ge bileung ië kuala. Barang gadum buét rakyat, nyang geu bileung buet raja 
• Bek lageé bôh truëng lam jeu’è, hô nyang singèt keunan meurôn. 
• Bek leupah haba, bah leupah buët. 
• Bek taharap ké teuga gob. 
• Bek ta peurunôë buë méu ayôn (Bek ta peurunôë rimuëng pajôh sië). 
• Bit pih phui bak ta kalôn, geuhôn bak ta tidjik. 
• Bit pih ta kalôn miseé meu kuwèt, umu lon goh treb aneuk goh lom na.. 
• Nyawông saboh, barang kapat pih mateé. 
• Bôh ru pirak geu sawak bak leungké leumô, Sinoë geujak, sideh pih geujak, ’oh meureumpôk sabee pungô. 
• Bôh seureuba rasa, peunajôh ureung dusôn, Yoh gôh, ta lakeè rasa, ôh ka, ta lakeè ampôn. 
• Bubeè lam ië, ië lam bubeè, Hana ta thèë, cucô ka na. 
• Buét walanca-walance, awai pu buét dudôë pikè. 
• Buét ka keumah, keureuja ka jadéh. 
• Buya kruëng teu dông-dông, buya tamông meuraséuki. 
• Di gôb geu criek ija di keudé, digeutanyôë ta criek ija di keuiëng. 
• Di gôb nyang na karam di laôt, digeutanyôë karam di darat. 
• Djada wa djadi, méunan ta pinta méunan jadi. 
• Djak teu bungkôk-bungkôk, bak duëk teu leumièk-leumièk. 
• Djampôk pujôë droë. 
• Djarak ta jak le péu ta éu, trèb ta udèp lé péu ta rasa. 
• Djarôë uneun tak, jarôë wiè tarèk. 
• Dji rhom geutanyôë deungôn èk leumô, ta rhom jih nyôn èk guda. 
• Duék di gampông wèt-wèt purèh, dilikôt inông maguën. 
• Eungkôt di laôt, asam di darat; musapat lam beulangông. 
• Gaseh, meunyô hana péu ta bri, hana leumah. 
• Get su nibak buët. 
• Geumadè ureung kaya. 
• Geutanyôë grôb, patah pha-pha; laba tan sipadè. 
• Geutanyôë meung ka tuha, sakri han kéumah le. 
• Geutanyôë ngôn syedara, tôë bek, jarak pih bek. 
• Geutak sapat, dua pat lhut. (sigô tak, dua pat lhut) 
• Gôb kab campli geutanyôë nyang kéu-éung, Gob meuanéuk geutanyôë madéung. 
• Gôb séuméusië, geutanyôë tak tuléung. 
• Gôb pajôh bôh panah, tanyôë nyang méuligan géutah. 
• Gôh lom wôë pangkai, ka ta kira laba. 
• Hana buët mita buët; badan payah, kémiroë téusuët. 
• Hana brat ureung nyang mè, brat ureung kalôn. 
• Hana méugruk-gruk, béuna méugrek-grek. 
• Hana meukab, beuna meukib; hana nyang lé, beuna nyang dit. 
• Hana nyang mé ië méu sidrôë, bandum méu apui. 
• Hana sakèt geutob ngôn rincông, leubeh sakèt géungièng ngôn iku mata. 
• Hana ta tuôh maguën, sikai han sèb, sicupak han abèh. 
• Hana ubat. 
• Harap kéu pagéu, keubeu lam padeè; harap kéu jantông, jithôk lam hateè. 
• Hina bak dônya aréeuta téuh tan, hina bak Tuhan èlemeè hana. 
• Hô taba geulinyuëng gôb bôh. 
• Hu muka. 
• Ija pinggang ija inggôt; urôë ta pinggang malam ta limbôt. 
• Ikat leumo lam lampôh gob. 
• Intan saban-saban, haréuga méulaèn-laen. 
• Yôh masa réubông han tatèm ngiëng, ‘oh jeut ke triëng han èk lè ta puta. 
• Ka gadôh lam mata bek gadôh lam hatè. 
• Kayèm tajak géu tiëk situëk, jaréung ta jak taduëk geu bri tika. 
• Karèng thô bilèh léubôt; péunyakèt sôt meu ulang téuma. 
• Ka rôh ta méukat sira lam ujeuën. 
• Kapai di hôë le jalô. 
• Hana guna ië padè ka layeè; yôh ku tèm keè han tatèm gata. 
• Kéuréulèng nggang cit ke abéuk, kéuréulèng kuék cit kéu paya, Méung hana lintah ngon cangguëk, pu buët kuék dalam paya 
• Kullu nafsin géubeët di uleè, nyan barô ta theè ta tinggai dônya. 
• Ku ‘o-’o ku déungô han, ji anggôk kuanggôk, ku putrôk han. 
• Laba beuna, pangkai béu that bek. 
• Laba-labôh, meukri jiba meukri tabôh. 
• Lagak lageè udëung tèb, silewèu puntông kupiah phèb. 
• Lagee anéuk dara meutumeè subang. 
• Lagee anéuk buya teungôh cabak. 
• Lageè aseë pungô. 
• Lageè aseë lôb pagéuë. 
• Lageè awéuk ngon beulangông. 
• Lageè bak jôk lam utéuën, masèng-masèng peuglah pucôk drôë. 
• Lageè biëng phô. 
• Lageè bôh mamplam di wië, sikin di unéuën. 
• Lageè jalô ikat bak jalô. 
• Lageè ji réubôh ngôn ië léupië. 
• Lageè éungkôt thô paya. 
• Lageè kajak méunan kawoë. 
• Lageè kamèng jak atéuh bateè. 
• Lageè kamèng kab situëk. 
• Lageè kamèng ji pe ayéum ngôn kulèt pisang. 
• Lageè kamèng èh lam brôh. 
• Lageè manôk kemarôm. 
• Lageè mië seubee èk. 
• Lageè mirahpati séuiët. 
• Lageè rimuëng ek bak kayeè, jeut di èk han jeut dji trén. 
• Lageè si buta ban teu bléut. 
• Lageè ta ngiëng bôh mamplam masak. 
• Lageè ta peurakan rimuëng ngôn kamèng. 
• Lageè ta péutupat kayeè céukôk. 
• Lageè ta côk leumo rhét lam môn, ôh lhéuh ta peu téungôh, ji péok geutanyôë. 
• Lageè tikôh lhéuh lam eumpang bréuh. 
• Lageè ureung mateè peurumôh. 
• Lageè ureung peh tèm. 
• Lageè utôh meunasah, gob péubuët gob nyan péugah. 
• Lam ta khèm-khèm dji céukak. 
• Langkah, raseuki, péu tumôn, maôt; hana kuasa geutanyôë hamba. 
• Léumo ka ék ta bloë, taloë han ék ta péuna. 
• Lhéuh bak buya, meu kumat bak rimuëng. 
• Mamèh bek bagah ta uèut, phèt bek bagah ta ulèk. 
• Mangat asoë. 
• Mata uroë sigô sahô; ija barô sigô sapô. 
• Meukrôb-krôb lageè séungkô lam eumpuëng. 
• Méunasu meh-môh méukawen dua. 
• Méung hana angèn, paneè mumèt ôn kayeè. 
• Méung hana peng lam jarôë, séupôt lam nanggrôë peungéuh lam rimba. 
• Méung ka ta keubah, ka mangat bak tacôk. 
• Méung ka na ija barô, ka talôu ija tuha. 
• Méung na ta keubah, nakéuh peu tacôk. 
• Méunyô galak ta meuséunda, bek ta kira luka asoë. 
• Méunyô hana sië kamèng, uleè kareèng pih mumada. 
• Méunyô utôh peulaku, bôh labu jéut keu asoë kaya. 
• Méunyô ta béunci cit lé peu dalèh, méunyô ta gaséh salah pih beuna. 
• Muka lageè mië pajôh anéuk. 
• Mumèt ôn kayeè lon téupeu cicèm, teusinyôm teukhèm lôn teupéu bahsa. 
• Nabsu kéu putik, ta cukô misè. 
• Nibak pagéu kông jeunerôp, nibak syèdara kông gob. 
• Nibak sihèt bah rhô. 
• Nibak ta aseèk, gét ta anggôk; béuthat brôk-brôk asai ka na. 
• Nit pih sèb, le pih habeh. 
• Nyang blôë buta, nyang publôë tulôë. 
• Nyang na bek ta péutan, nyang tan bek ta péuna. 
• Ôh lhéuh lhôk kôn dhéu. 
• Buèt ka dileè jinôë barô kéumah. 
• Pèng abèh gasèh pih kuréung, péu lôm tatuëng kamôë ka hina. 
• Péu méunôë péu méudeh, bu han lét padeè abèh. 
• Péu payah méung ta pét, pula cit ka gob. 
• Péuleupië hateè. 
• Péunyakèt tablôë, utang ta péuna. 
• Peurôh-rôh drôë lageè eungkôt lam cawan. 
• Prang gôh jéut kuta ka réulôh, musôh goh trôh geutanyôë ka cidra. 
• Réudôk na ujéun tan. 
• Sabab lham bak djôk, téubôh lham beusôë, Sabab sidroë ureung brôk, busôk ban sabôh nanggrôë 
• Sayang kéu sira sijéumpèt, teubôh sië sabôh beulangông. 
• Salah aweuk taplah béulangông, salah inông aneuk ta tampa. 
• Seupôt buléun lheè ploh. 
• Sia payah lôn liméuh léuhôb, bace ulôn drôp kuah gob rasa. 
• Sigitu irang, ubeè blang irôt. 
• Silab mata, putôh takuë. 
• Sôm kaya, peuléumah gasiën. 
• Sulèt meupalèt, tupat seulamat. 
• Su ubeè reudôk. 
• Ta bri pih kutuëng, tatuëng pih ku bri; Ta peugah kri bek ta iëm drôë. 
• Ta yuë jak di keë, djitôh géuntôt; ta yuë jak dilikôt dji trôm tumèt. 
• Ta jak jareung géubri tika duëk, ta jak kayèm geu jôk situëk. 
• Ta blôë han èk, ta bayéu èk. 
• Ta huë leumô deungôn talôë, tahuë ureung deungôn akai. 
• Ta keumeung pô hana sayéup. 
• Ta kira kéu ië mata gôb si titèk, rhô ië mata drôë teuh meubura-bura. 
• Ta méuèn ngôn apui tutông, Ta méuèn ngôn ië basah, Ta méuèn ngôn sikin téusië. 
• lagee ya méungôn ngôn aneuk miët, ta manôë dji pecéukô ië, ta pajôh bu dji séungéu eungkôt. 
• Ta méurakan deungôn ureung malèm, treb-treb jeut kéu teungku. 
• Ta côk han trôh, ta cunthôk rhô kuah. 
• Tikôh sabôh ureung pôh sireutôh. 
• Campli han leè keu’éung, sira han leè masèn. 
• Udèp péu léumah tempat, mateè péu léumah jirat. 
• Utang ka na èt kéiëng. 
• Ta seut ië laôt deungôn paléut jarôë. 
• nyang bek neu lakee peng, meunyoe tanoh cak jeut neuba raga. 
• Khèm gôb khèm géutanyôë, ata nyang ji peukhèm cit géutanyôë. 
• Adat bak Poe Teu Meurehom, Hukum bak Syiah Kuala, Qanun bak Putroe Phang, Reusam bak Laksamana. 

Berikut beberapa contoh hadih maja lainnya:

Ta meubrie saleum Nabi kheun sunat
Jaroe ta mumat tanda mulia
Meumat jaroe deungen khideumat
Nyan keuh alamat tanda bahgia
Meumat jaroe makna jih lee that
Damee alamat peukab syedara

Peutheun agama jeut tameuprang
Meunan fireuman Allah ta’ala
Kheun Agama beek ta peuwayang
Ureung taloe prang beuget tajaga

Ureung areh han tom kanjai
Ureung Meu-akai han tom binasa
Ujo teumeu`a riya teukabo
Di sinan yang lee ureung binasa

Bala ta saba nikmat ta syuko
Di sinan yang le ureung bahagia
Bak buet salah beu na tamalee
Perintah guree bak get tajaga

Meunyoe ka salah meu‘ah ta lakee
Akhirat teuntee gata bahgia
Berangkapeu buet tapike dilee
Ôh ka malee keupeu lom guna

Bijeeh beik leumah kulet
Peunyakeet bek leumah nyata
Adak sakeet bah di dalam
Bek hiram bak ie muka

Meunyoe ji rhoem ngen bajoe
Bek tabalah deungoen nuga
Meunyoe jirhoem ngen tumpoe
Tabalah ngen asoe kaya

Bek tadeungoe haba croet-brot
Geuntanyoe goet-goet jeut binasa

Pantang peudeueng meubalek sarong, Pantang rincong meubalek mata.
Pantang ureueng diteu oh kawom, Pantang hukom peu jeuet peukara.

Ampoen na di Idi Cut, Pocut na di Samalanga, peureulee breuh jak u Tangse, peureulee pake tron u Banda, peureulee keubeu jak u Jantho, peureulee putroe na di Langsa.

Bak jieduk teuleumiek-leumiek, muka tubai teuseunyom-seunyom, watei ji jak teubungkok-bungkok, hate kurok jie publoe ngoen.

Lagee ta meukat sira lam ujeun, masen keu tabeu hanjeut ta peuteun.

Lagee u meunan minyeuk, lagee du meunan aneuk.

Leungoe oen kayee ka meuteupeu cicem, teuseunyom neukhem ka meutuho makna.

Meunyoe jeut ta peulaku, boh labu jeut keu asoe kaya, meunyoe han ta teu'oh peulaku, aneuk teungku jeut keu beulaga.

Meuriri uroet jeut ta ikat keu beunteung, meuriri ureung jeut ta boh keu raja.

Tajak beulaku lienggang, tapinggang beulaku ija, tangui beulaku tuboh, tapajoh beulaku atra. (ADR)